Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşeli bir düzen değildir. Hukuk, topluluk içre insanoğluın hakikat ne davrandıklarını değil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Adalet değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene atmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini tedariklemek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin huzursına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, kategorik essah kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle topluluk içre insanoğluın idare ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her devran mümkündür. “İşte hukuk, kişioğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir tertibat, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-tabiat ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Hukuk, beşeriyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, topluluk sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan temalerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini tedariklemek maksadıyla konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve seçimın bütünüdür. Daha geniş bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal evetşama düzenidir. Hukuk Sözcük Fehvaı Hukuk kelimesi Arabi “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğruluk” kelimesinin çoğheybetli “ilenme’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na nazaran hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet medlulında da kullanılır. Beceri Fehvaı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir tanılamam binalamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içre çizgi olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri konu vadi kısmına Özel Hukuk, zevat ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun çıbanlıca ast dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik büyüklük tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Hukuk kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun bedel hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla dublör nitelikteki tamam durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk vadiında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve kredi cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kelepir mantinota; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları üzere değişkin hukuk dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasal temaleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş sosyal bir evetşama düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve asayiş içre bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Sosyal İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kılgın amacını, sosyal gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile topluluk içre canlı insanoğluın, birbirleri ile oluşturmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun binasından kaynaklanan gereksinimlerinı huzurlamaya çallıkışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni hayatın çizgi gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun katıksız binasına ve bundan ileri mevrut ihtiyaçlarına yakışır yürütmek zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de kapalıdır; hesaplı yokluklara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile belirli bir kodifikasyon şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak hak kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla adalet, “bir denklik düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Adalet esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet medlulında zatî bir özelliği deyimler. özlük her devran haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni döndürmek uğrunda daimî ve değmaslahatmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet peritonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk vadiında hukuki bedel olarak sav konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karınermiş kurallar tamamü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak durumunda bulunduğuna nazaran, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir bedel niteliğindeki adalettir. Hukuk bir topluluk düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni gözlemek, gerekse onu değmaslahattirmeyi meşrulaştırmak karınin her devran adalete çıbanvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta huzurmıza kurulu hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim hukuk medlulında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan hukuk düzenlerinin namına yakışır olup olmadığı açısından bir bedel ve istimara ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve negatif huzurlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşama uyacak, hem de bu sosyal hayatın amerikan barış içre sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü esenlamaya çallıkışacaktır.
Afyon Şirket Avukatı